boeken – Veendammerman

Minibieb

minibieb ommelanderwijk Een minibieb is een kastje of (konijne)hok met afgedankte boeken die je kunt lenen of ruilen.

We fietsten laatst naar Ommelanderwijk, waar bij iemand een minibieb in de voortuin staat. Mijn vrouw en ik hadden allebei een boek meegenomen om voor een andere om te ruilen.

Ik zag een boek van de schrijver Gabriel García Márquez. Voor de derde keer in twee weken tijd dat ik boeken van hem tegenkom. Een prachtige omslag met een bijzondere titel: “De kolonel krijgt nooit post”. Het speelt in het fictieve plaatsje Macondo en het gaat over een 75-jarige kolonel die samen met zijn zwaar astmatische vrouw in grote armoede leeft. Iedere vrijdag gaat hij naar de haven, waar de post per boot aankomt. Hij wacht in het postkantoor op een brief, waarin staat dat hij een veteranenpensioen krijgt. Maar je raadt het al: die brief komt niet. Hij en zijn vrouw proberen zoveel mogelijk spullen te verkopen om een beetje rond te kunnen komen. Maar op een gegeven moment is hun huis bijna leeg. Het enige waardevolle dat ze nog hebben is een magere vechthaan. Maar de kolonel krijgt het niet over zijn hart om die te verkopen, aangezien deze haan aan hun overleden zoon toebehoorde.

Ondanks het sombere uitgangspunt krijgt het boek door de schrijfstijl van Márquez toch wat lucht. Hier en daar valt er zelfs wat humor te bespeuren. In eerste instantie is het moeilijk om je als lezer in de beschreven setting in te leven. Ze wonen in een huis met een dak van palmbladeren en afgebladderde kalkmuren, het is 1957 en het speelt zich in een fictief plaatsje in Colombia af. Een andere wereld dan de onze. Dat is ook het mooie van lezen. Door taal worden de beelden gevormd. Een goede ruil!

Verdwaald in WO II

Veel boeken en films hebben een afgerond verhaal. Na allerlei gebeurtenissen komt het uiteindelijk allemaal weer goed en kun je met een gerust hart afscheid nemen van de personages. Af en toe is het ook lekker om iets te lezen (of te kijken) waarin het allemaal niet zo duidelijk is. Een open einde kan in sommige gevallen frustrerend zijn; je wil graag weten hoe het verhaal zal aflopen. Maar in dat geval wordt er juist een beroep op je fantasie gedaan: je mag de ontbrekende puntjes zelf verbinden en een passend einde verzinnen. Sommige schrijvers lijken dat juist te stimuleren.

Maar zo gemakkelijk gaat het natuurlijk niet. Want als je de laatste bladzijde van zo’n boek hebt gelezen, kan het nog een tijdje doorsudderen in je hoofd. Hoe bevredigend een boek met een afgerond verhaal ook kan zijn, je eigen denkvermogen wordt wel meer gestimuleerd door een verhaal wat een beetje mysterie of grijs gebied bevat.

“De donkere kamer van Damokles” van W.F. Hermans is zo’n boek. Het is zo geschreven dat je alle gedachtes en belevenissen door de ogen van de hoofdpersoon mee krijgt. Je moet dus maar geloven op zijn woord, al heb je in een vroeg stadium wel door dat er een aantal dingen niet kloppen aan zijn waarnemingen. De antiheld Henri Osewoudt raakt door een zekere Dorbeck betrokken bij het verzet (in de Tweede Wereldoorlog), maar na allerlei helse avonturen is het onduidelijk of deze persoon uberhaupt wel bestaat. Als Osewoudt na zijn werk als verzetstrijder ook nog als landverrader wordt gezien, ben je als lezer helemaal verbaasd. Een boek dat je enerzijds kunt beschouwen als een spannend oorlogsverhaal en anderzijds als een psychologische thriller. Zelf ga je over bepaalde passages filosoferen of het nu wel of niet echt gebeurd is, of dat het alleen in de gedachten van Osewoudt plaats heeft gevonden.

Los van het wantrouwen dat je als lezer hebt, kun je ook je vraagtekens hebben bij de werkwijze van de (zowel Duitse als Nederlandse) officieren. Zij trekken wel erg gemakkelijk conclusies en hebben vaak geen of weinig bewijs voor zaken waarvan ze Osewoudt beschuldigen. Zelf kan hij geen bewijzen leveren doordat Dorbeck onvindbaar is. Ook vreemd dat deze persoon als twee druppels water op Osewoudt lijkt, op de haarkleur na.

Een heerlijk boek voor een ieder die eens een mysterieus oorlogsverhaal wil lezen zonder duidelijke held en waarin de ellende niet met de bevrijding ophoudt.

Tijden veranderen

Vanmiddag kocht ik voor het vorstelijke bedrag van 50 cent een leuk boek vol artikelen uit oude Panorama’s uit de periode 1913-1973. Verhalen over o.a. de eerste Amerikaanse zelfbedieningswinkel, de opkomst van Hitler, de bouw van de afsluitdijk en een expositie van Karel Appel. De laatstgenoemde kunstenaar wordt in het artikel tot de grond toe afgebrand. Zijn werk werd in eerste instantie niet begrepen. Dat geldt ook voor de rock en roll, dat in een artikel een ‘kannibalenorgie’ genoemd wordt en een niet bepaald vlijende recensie van een optreden van The Beatles werkt op de lachspieren. “Ze rammen op hun gitaren en hun drummer beukt op het kalfsvel.” Grappig dat bepaalde dingen in het verleden heel anders werden gezien dan nu. Zo is het opvallend dat veel albums die we nu als klassiekers zien, in de tijd toen ze uitkwamen soms als middelmatig werden beschouwd.

Maar goed, los van alle bijzondere verhalen en geschiedenis vind ik de vormgeving ook erg mooi. Ik heb wel wat met ouderwetse letters en nostalgische foto’s.

Panorama foto's2

Phil

Veel autobiografieën van bekende musici gaan vooral over de schaduwkanten van hun bestaan. Wagonladingen drugs, drank en gesloopte hotelkamers behoren tot het vaste repertoire van velen die zich geen raad wisten met het extreme leven als popster. In het grootste deel van de autobio van Phil Collins gaat het vooral over de muziek en de weg naar het succes. Reden genoeg voor een aantal doorgewinterde rockbiografie-lezers om dit boek links te laten liggen. Zij missen de wilde verhalen en vinden “Not dead yet” eentonig. Voor mij was dit boek vanwege het ontbreken van allerlei rock-clichés juist zo interessant.

Het verhaal van een arme jongen die eerst in verschillende bands drumt en jaren later opklimt als zanger en bovengemiddeld songschrijver is naar mijn idee heel bijzonder. Aanvankelijk staat hij bij Genesis in de schaduw van frontman Peter Gabriel. Als die vertrekt, is het in eerste instantie ondenkbaar dat hij diens plek zal overnemen. Maar als de zangaudities tegenvallen probeert Phil het zelf. Wat mij betreft één van de grootste metamorfoses in de rock: de drummer wordt frontman. En dat niet alleen. Hij start ook nog een succesvolle solo-carrière op.

Hoogte- en dieptepunten volgen elkaar op. Op Live Aid stapt hij na een optreden met Sting in het vliegtuig om zich op tijd bij Led Zeppelin te voegen. Het wordt een hectische en teleurstellende dag en als lezer wordt je daarin meegezogen. De andere kant van de medaille is de kwetsbaarheid van een artiest. Met kromme tenen lees je dat een persoonlijke fax aan zijn vrouw in handen valt van de (riool)pers. Op zulke momenten leef je echt met Collins mee.

Er valt ook veel te lezen over Phils woelige liefdesleven en de invloed daarop in zijn muziek. Een gedreven man die zichzelf niet spaart in dit openhartige boek. In het laatste stuk raakt hij, na jaren redelijk sober te hebben geleefd voor een rockster, toch nog aan de alcohol verslaafd. Hij krabbelde weer op en keerde terug bij zijn derde (ex) vrouw. Een voorlopig happy end in een mooi boek dat eens een andere kant belicht van het leven van een rockartiest. En het bewijs dat zelftwijfel en zelfvertrouwen soms best hand in hand kunnen gaan.

Boekenblog

Laatst kwam ik een aantal boekverslagen tegen die ik heb geschreven toen ik in de tweede klas van de Mavo zat. Eén van de boeken was “Belledonne kamer 16” van Anke de Vries. Ik had een 7 voor het verslag gekregen en vroeg me af of dat redelijk was. Ongetwijfeld had mijn 28 jaar jongere ego het een wat magere score gevonden en had ik wellicht het idee dat dit enkel en alleen door de leraar kwam. Desondanks vond ik het een mooi boek en is de titel altijd een beetje in mijn hoofd blijven hangen. Van het verhaal kon ik me niet veel meer herinneren. Toen we een tijdje geleden in het herinneringscentrum van kamp Westerbork waren kwam ik het boek weer tegen. Ik wou het eerst kopen, maar bedacht toen dat hij misschien wel in de bibliotheek was te vinden. En dat was zo. Snel gereserveerd!

Het was een leuke ervaring om een boek na bijna dertig jaar te herlezen. De beelden bleken nog in mijn hoofd te zitten en al lezende kwam alles weer terug. De bergachtige omgeving waar de 16-jarige Robert zijn vakantie doorbracht, de twee dames waar hij een oogje op had en de oorlogsgeschiedenis van het Franse dorpje Nizier.

Nadat ik het boek had gelezen pakte ik mijn boekverslag erbij. Ik gaf mezelf een zes. Lager dan de leraar me had gegeven.

Momenteel zit ik in het boekenweekgeschenk “Makkelijk leven” van Herman Koch te lezen. Een kort verhaal over een schrijver van zelfhulpboeken. Een originele invalshoek, het leest lekker weg en tussendoor lees je wat overtuigende wijsheden van de schrijver zelf. Achterin het boekje staat een lijstje met tien wijsheden. Met eentje heb ik een beetje moeite: “Stel altijd uit tot morgen wat je vandaag nog zou kunnen doen”. Maar “Vergeef de ander, vergeef jezelf, feliciteer jezelf” mag wat mij betreft zo op een tegeltje. Dit boek nodigt in elk geval uit om meer van Herman Koch te lezen!